บทความนี้หมอเหมียวจะมาเล่าถึงการรักษาแบบแพทย์แผนจีนในอีกรูปแบบหนึ่ง ซึ่งคนไทยอาจจะไม่ค่อยรู้จักเท่าไหร่ คือ การรมควัน ( 灸法 ，艾灸 : Moxibusion) โดยสมุนไพรที่เราใช้ คนไทยรู้จักในนามของ ”โกฐจุฬาลัมพา” มาเริ่มกันเลยค่ะ
เนื้อหาส่วนแรกขออธิบายเกี่ยวกับวิธีการ การรมควันก็คือการนำสมุนไพรตากแห้งชนิดหนึ่ง （艾叶 : จริงๆแล้วถ้าเป็นวิธีการแบบ Traditional แบบสมัยโบราณหน่อย เราสามารถนำสมุนไพรหลายชนิดมาทำแท่งรมควันได้ค่ะ แต่ปัจจุบันที่นิยมแพร่หลายคือการใช้โกฐจุฬาลัมพา) มาบดให้ละเอียด แล้วกรองเอากากหยาบออก เหลือแต่เนื้อสมุนไพรที่ละเอียดเอาไว้ ตอนนำมาใช้สามารถนำมาอัดเป็นแท่ง หรือปั้นเป็นก้อนใหญ่หน่อย หรือจะเป็นก้อนเล็ก แล้วนำมาวางบริเวณจุดฝังเข็มต่างๆบนร่างกาย โดยมักจะมีอย่างอื่นมาวางกั้นก่อน เช่น ขิง เกลือ หรือจะเป็นกล่องวางแท่งรมควัน (ประสิทธิภาพในการรักษาก็แตกต่างกัน) แล้วค่อยวางตัวสมุนไพรนี้ลงไป หรือจะรมควันตรงๆกับบริเวณฝังเข็มจุดนั้นๆไปเลย หรือจะเกี่ยวไว้กับเข็มที่ฝังอยู่บนจุดฝังเข็มก็ได้ แล้วใช้ธูปจุด ให้ไฟติดเล็กน้อย รอจนไฟเผาไปเรื่อยๆ ให้ความร้อนและตัวยานี้ค่อยๆซึมเข้าสู่จุดฝังเข็มและเส้นลมปราณค่ะ
แล้วการรักษาด้วยวิธีนี้ช่วยอะไรได้บ้าง หลักๆคือ
1.ช่วยในเรื่องของการในความอบอุ่นและทำให้เส้นลมปราณไม่ติดขัด สลายพิษความเย็นที่อุดกลั้นภายในร่างกาย บำรุงชี่ สลายเลือดคั่ง เหมาะกับคนไข้ที่มีอาการปวดท้องประจำเดือน มือเท้าเย็น ท้องเสียง่าย การย่อยอาการไม่ดี ขี้หนาว เป็นต้น
2.ลดการอักเสบและบวมแดงของฝีหรือแผลบางประเภท เช่น คนไข้ที่เป็นฝีที่เต้านม เต้านมอักเสบ คนไข้ที่หิมะกัด (Frozen bite) จนข้อต่อมีอาการบวมแดง (ในเมืองไทยไม่พบ บ้านเราเมืองร้อน ยกเว้นคนที่ไปอยู่ต่างประเทศในที่อากาศหนาวเย็นมาก) หรือแผลที่ผิวหนังอักเสบเรื้อรัง
3.นอกจากนี้ยังช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทานให้แก่ร่างกายได้อีกด้วย เหมาะกับคนไข้ที่เป็นโรคภูมิแพ้ ป่วยเป็นหวัดง่าย รูมาตอย (ข้อต่อมีอาการปวดบวม) เป็นต้น
หลังจากที่เข้าใจถึงวิธีการและอาการที่เหมาะกับการรักษาด้วยวิธีนี้แล้ว ทีนี้เรามาพูดถึงเรื่องตัวสมุนไพรตัวนี้กันค่ะ
โกฐจุฬาลัมพานั้นมีประโยชน์มาก เวลาใช้มักนำไปตากแห้ง ใช้เป็นยาได้ทั้งแบบรมควันที่ใช้ภายนอก นำไปต้มพร้อมยาสมุนไพรตัวอื่น นำมาดื่มเป็นยารักษาโรค หรือจะนำมาต้มกับน้ำร้อนแล้วใช้ชำระล้างร่างกายหรือแช่เท้าเป็นยาภายนอกก็ได้อีกเช่นกัน
สรรพคุณของตัวยาอย่างที่ได้อธิบายตั้งแต่ต้นว่า ช่วยให้เส้นลมปราณอุ่นขึ้น หยุดเลือด สลายลิ่มเลือด สลายพิษความเย็น สลายพิษความชื้น แก้อาการคัน ระงับปวด และยังช่วยบำรุงครรภ์ได้อีกด้วย เหมาะกับคนไข้ที่มีอาการปวดท้องประจำเดือน เลือดออกมากระหว่างมีประจำเดือน มีเลือดออกระหว่างตั้งครรภ์ คันตามผิวหนัง โดยใช้ควบคู่ร่วมกับยาสมุนไพรตัวอื่น
ขออธิบายเรื่องการรมควันและตัวสมุนไพรโกฐจุฬาลัมพาคร่าวๆไว้เพียงเท่านี้นะคะ ส่วนเรื่องข้อระวังในการรักษานั้น อยากจะแนะนำให้รักษากับแพทย์จีนที่มีใบประกอบโรคศิลปะ เพราะการรักษาต้องใช้ความระวัง หากไม่ระมัดระวังก็อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บจากความร้อนได้ อีกทั้งสถานที่ในการรักษา เรื่องระบบการระบายอากาศก็ยังเป็นสิ่งที่ควรพิจารณาด้วยเช่นกัน
