ว่ากันด้วยเรื่องของโสม

บทความนี้ขอปูพื้นด้วยนิทานและเกร็ดความรู้เกี่ยวกับโสมก่อนค่ะ

นานมาแล้วที่หมู่บ้านกลางหุบเขาอันไกลโพ้น มีชายหนุ่มสองพี่น้องคู่หนึ่งขึ้นเขาไปหาของป่าในฤดูหนาว ในวันที่ทางเดินขึ้นเขานั้น มีลุงเพื่อนบ้านคนหนึ่งทักมาว่าวันนี้น่าจะมีพายุหิมะเข้ามา เกรงว่าถ้าขึ้นไปวันนี้จะต้องติดหิมะลงมาไม่ได้ อันตรายมากๆ ยังจะขึ้นไปอีกหรอ แต่ชายหนุ่มสองพี่น้องนั้นบอกว่าไม่ต้องกังวล ทั้งสองคนสามารถเอาตัวรอดได้ แล้วก็ขึ้นเขาไป หลังจากนั้นไม่นานท้องฟ้าเริ่มเปลี่ยนสี หิมะตกหนักขึ้น ทั้งสองคนล่าสัตว์หาของป่ามาได้มากทำอะไรไม่ได้ ก็รีบหาที่หลบซ่อนตัวจนไปเจอถ้ำแห่งหนึ่ง ทั้งสองคนหลบอยู่ในถ้ำแห่งนี้ ตลอดระยะเวลาของฤดูหนาว กินอาหารจากสัตว์ที่ล่ามา ขุดรากไม้กิน จนขุดเจอรากไม้ชนิดหนึ่งขึ้นมา รูปร่างคล้ายคน มีรสชาติหวาน ทั้งสองคนเลยขุดรากไม้ชนิดนี้มากินต่างผลไม้ กินไปอยู่ทุกวันก็รู้สึกว่าร่างกายกลับมีเรี่ยวแรงมากขึ้น จนกระทั่งหน้าหนาวเริ่มผ่านพ้นไป เข้าสู่ฤดูใบไม้ผลิ หิมะด้านนอกเริ่มละลาย ทั้งสองพี่น้องเลยสามารถลงจากเขากลับบ้านได้

คนในหมู่บ้านเมื่อเห็นทั้งสองคนลงจากเขากลับมา ต่างก็ตกใจ นึกว่าทั้งคู่เสียชีวิตไปแล้ว ทั้งสองคนเลยเล่าเรื่องที่ต้องไปอาศัยอยู่ในถ้ำบนภูเขาให้คนในหมู่บ้านฟัง อีกทั้งยังหยิบรากผลไม้ที่ทั้งสองคนนำติดตัวกลับมาให้เพื่อนบ้านดู ผู้เฒ่าในหมู่บ้านคนหนึ่งเห็นก็พูดว่า รากไม้ชนิดนี้หน้าตาคล้ายคน กินเข้าไปแล้วยังช่วยชีวิตชายหนุ่มทั้งสองไว้อีก ก็ให้เรียกรากผลไม้ชนิดนี้ว่า “เหรินเซิง” （人生 แปลว่า ชีวิต）แล้วกัน ภายหลังคนเรียกต่อๆกันมา จาก “เหรินเซิง” กลายเป็น “เหรินเซิน” (人参）จึงกลายมาเป็น “เหรินเซิน” ที่หมายถึงโสมจนถึงทุกวันนี้

ทีนี้เราลองมาดูประโยชน์และสรรพคุณคร่าวๆของโสมกันดีกว่าค่ะ

โสมจัดอยู่ในประเภทของยาบำรุงชี่ (ชี่คืออะไร เคยพูดถึงในโพสต์ก่อนหน้านี้ไปแล้วนะคะ ลองไปตามอ่านกันได้) ภาษาอังกฤษคือ Ginseng , Ginseng Root  ละตินคือ Radix Ginseng  ซึ่งจะเติบโตบนพื้นที่ราบสูง 500 – 1,100 เมตรเหนือระดับน้ำทะเลปานกลางขึ้นไป ตามป่าสน ในภูมิอากาศเย็นชื้น ลำต้นคล้ายคนแบ่งเป็นส่วนหัว ตัว แขนขา จึงถูกเรียกว่า เหรินเซิน （人参：人 แปลว่าคน)

โสมหากอ้างอิงตามตำรายาจีนมีฤทธิ์เป็นกลาง รส หวาน ขม สรรพคุณ บำรุงชี่ ใช้กับคนไข้ที่มีอาการชี่พร่องรุนแรง บำรุงสารน้ำในร่างกาย ช่วยสงบจิตใจ เหมาะกับคนที่ใจสั่น ขี้ลืม เหงื่อออกมากจนรู้สึกอ่อนเพลีย กระตุ้นความอยากอาหาร และยังสามารถใช้กับคนไข้ที่เสียเลือดมากจนมีภาวะช๊อคได้

อ้างอิงจากส่วนประกอบทางเคมีในโสม มีฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง ช่วยทั้งกระตุ้นและลดการตื่นตัวของระบบประสาท ขึ้นอยู่กับปริมาณที่ใช้ จากงานวิจัยพบว่าสามารถช่วยเพิ่มความสามารถในการจดจำได้ นอกจากนี้ยังมีผลต่อการไหลเวียนของเลือดในสมองอีกด้วย

เพิ่มระดับความสามารถในการปรับตัวต่อสิ่งแวดล้อมของร่างกาย เมื่อใช้ร่วมกับสมุนไพรอื่น ​（五味子 等）เช่น การปรับตัวของร่างกายต่อสภาพภูมิอากาศ การใช้แรงงานที่มากกว่าปกติ (ออกฤทธิ์กระตุ้นกระหลั่งฮอร์โมนของต่อมหมวกไต)  เป็นต้น

มีผลต่อระบบไหลเวียนโลหิต ส่งผลต่อการทำงานของหัวใจโดยตรง เพิ่มความสามารถในการบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ลดอัตราการเต้นของหัวใจ ส่งผลให้เลือดไหลออกจากหัวใจไปสู่ร่างกายได้ดีขึ้น เป็นต้น นอกจากนี้ยังส่งผลต่ออวัยะตับ การหลังฮอร์โมนในร่างกาย ระบบเผาผลาญ ระบบภูมิคุ้มกัน อีกทั้งยังช่วยชะลอวัย คุณประโยชน์ของโสมมีมากมาย ให้บรรยายคงต้องเขียนออกมาเป็นตำราค่ะ นี่แค่ยกตัวอย่างคร่าวๆออกมาให้เห็นเพียงเท่านั้น

ถึงโสมจะมีประโยชน์มากมายขนาดนี้ แต่หมอเหมียวก็ไม่แนะนำให้ซื้อมาใช้เองแบบสุ่มสี่สุ่มห้านะคะ เนื่องจากโสมมีราคาแพงมาก ยิ่งถ้าเป็นโสมที่หาตามธรรมชาตินั้นยิ่งมีราคาแพงแสนแพง ปัจจุบันคนจึงนิยมเพาะเลี้ยงโสมกัน ซึ่งสรรพคุณที่ได้มาจะไม่ดีเท่าโสมที่มาจากธรรมชาติ บางตำราอ้างว่าฤทธิ์ที่ได้จากโสมเพาะจะออกฤทธิ์ร้อนกว่าโสมที่อยู่ตามธรรมชาติ ไม่ว่าจะโสมตามธรรมชาติหรือโสมเพาะ คนไข้ที่มีอาการร้อนใน ไม่ควรบริโภค เพราะจะทำให้อาการร้อนในยิ่งหนักขึ้น นอกจากนี้การเลือกซื้อหรือดูโสมเป็น ว่ามาจากแหล่งที่เชื่อถือได้ ยังช่วยหลีกเลี่ยงการถูกหลอกหรือต้องจ่ายเงินแพงกว่าความเป็นจริง